Esra Çevikalpli'nin haberi
Modern dünyada medya ile dinin buluşması kaçınılmaz olarak gerçekleşen bir süreçtir. Topluma yön veren din ve medya gibi iki güç bir araya geldiğindeyse kaçınılmaz olarak bir güç mücadelesi başlamaktadır. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi bilal yorulmaz işte bu iki temel gücün buluştuğu noktada ortaya çıkan sorunları dile getirdi.
Dicle Üniversitesinde düzenlenen “Dijitalleşme, Değerler ve Din” sempozyumda Yorulmaz şunları dile getirdi:
Medya ve Dine yönelik iki farklı yaklaşım
Günümüzde bir yandan dini grupların medyayı güçlü bir araç olarak kullanma yolunu benimserken medya sahiplerinin de ticari gelir elde etme adına dini bir araç olarak kullanmaktan çekinmediğini bildiren Yorulmaz, “İki tarafın da gönüllü olarak birbirini kucakladığı modern dünyada medya ve dinin kesişmesi kaçınılmaz görünmektedir. Bu kaçınılmaz kesişim ise, iki farklı kavramı ortaya çıkarmaktadır” dedi. Yorulmaz bu kavramları şöyle açıkladı:
Dinî Medya (Religious Media/Religion Online):
Dini mesaj vermenin amaç, medyanın ise bir araç olmasıdır. Sadece internet söz konusu olduğunda religion online, genel olarak medya kastedildiğinde religious media kavramı kullanılmaktadır. Fakat iki durum da medyanın öz unsurlarının törpülenip dini mesajın öne çıkarıldığı uygulamaları ifade etmektedir. Örneğin broşür şeklinde sadece dini mesajların, temel dini bilgilerin, ibadet saatlerinin yer aldığı web siteleri; reklam, eğlence, dramatik müzik gibi unsurların kullanılmadığı dinî televizyon programları dinî medya uygulamalarıdır.
Medya Dini/Medyalaşmış Din (Mediated religion/online religion):
medya dini ise sanal dünyada ibadete çağıran, medyayı camii ve kilise gibi mabetlerin yerine ikame eden uygulamalardır. Bir diğer deyişle, dinin bireysel ve sosyal boyutlarının tümünün medya aracılığıyla gerçekleştiği, bir anlamda dinin medya aracılığıyla şekillendiği bir dinsel oluşum sürecidir. Sadece internet söz konusu olduğunda online religion, genel olarak medya kastedildiğinde mediated religion kavramı kullanılmaktadır Burada dini ve manevi tecrübelerin yaşanabileceği interaktif sanal bir ortam söz konusudur. Örneğin bir çok interaktif uygulama barındıran Evanjelik cemaatlerin web siteleri medyalaşmış din kapsamında değerlendirilmektedir. Bu tür sitelerde dua ve ibadet gibi dini ritüeller sanal ortamda yapılabilmektedir. Medya dini uygulamaları sayesinde bir Yahudi ağlama duvarına dua gönderebilmekte, bir Hıristiyan günah çıkarabilmekte ya da Tanrı ile mesajlaşabilmekte, bir Müslüman ise sanal hac uygulaması ile Kabe’yi ziyaret edebilmekte, yakınlarının mezarını sanal olarak ziyaret edip online Yasin ve Fatiha okutabilmektedir.
Hangisi araç: Medya mı yoksa Din mi?
Özetle modern dünyada medya ile dinin buluşması kaçınılmaz olarak gerçekleşen bir süreçtir. Topluma yön veren din ve medya gibi iki güç bir araya geldiğinde kaçınılmaz olarak bir güç mücadelesi de başlamaktadır. Bu mücadelenin can alıcı noktası ise, kimin kimi araç olarak kullandığıdır. Dinin araçsallaştığı durumlar medya dinini doğururken medyanın araçsallaştığı durumlar ise dini medyayı ortaya çıkarmaktadır.
Dini Medya Okuryazarlığı
Yorulmaz, bildirisinin sonuç kısmında, “medya dini” yaklaşımına karşı “dini medya okuryazarlığını” tavsiye etti.
Tüketici konumundaki kişilerin “medya dini” yaklaşımını yansıtan çalışmalardan uzak durarak bu tür yapımların sönmesini “dini medya okuryazarlığı” ile sağlayabileceğini vurgulayan Yorulmaz şunları söyledi:
“Artık insanlar, sadece medyadan etkilenmemekte aynı zamanda medyayı şekillendirmektedirler. Bu nedenle dini medya okur yazarlığı eğitimi verirken sahih bilgiye ulaşma, bilgiyi yorumlama, alt metin çözümleme gibi medyayı okuma boyutunun yanında sosyal medyada içerik paylaşma, hesap açma, bilgi paylaşma, mahremiyet gibi medyayı yazma boyutuna yönelik konular da ele alınmalıdır.
Dini medya okuryazarlığı eğitimi verebilecek kurum veya meslek grubu teşekkül etmedi
Dini medya okur yazarlığı eğitimi verebilecek bir kurum ya da meslek grubu da maalesef henüz teşekkül etmiş değildir. Eğitimin konusu medya ve din olduğu için doğal olarak muhataplar iletişim ve ilahiyat fakülteleri olmalıdır. Her iki disiplinden alana ilgi duyan akademisyenlerin çalışmaları ile bir medya ilmihali oluşturulmalı ve ortaya çıkan ilkeleri topluma ulaştırmanın yolları araştırılmalıdır. Akademik çalışmalar belirli bir olgunluğa eriştikten sonra ilahiyat fakültelerinde “Dini medya okur yazarlığı” dersleri müfredata dahil edilmeli, Diyanet İşleri Başkanlığı personeli ve MEB Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi/İHL meslek dersleri öğretmenlerine hizmet içi eğitim verilmeli ve anne-babalara yönelik seminerler düzenlenmelidir.
Modern dünyada medya ile dinin buluşması kaçınılmaz olarak gerçekleşen bir süreçtir. Topluma yön veren din ve medya gibi iki güç bir araya geldiğindeyse kaçınılmaz olarak bir güç mücadelesi başlamaktadır. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi bilal yorulmaz işte bu iki temel gücün buluştuğu noktada ortaya çıkan sorunları dile getirdi.
Dicle Üniversitesinde düzenlenen “Dijitalleşme, Değerler ve Din” sempozyumda Yorulmaz şunları dile getirdi:
Medya ve Dine yönelik iki farklı yaklaşım
Günümüzde bir yandan dini grupların medyayı güçlü bir araç olarak kullanma yolunu benimserken medya sahiplerinin de ticari gelir elde etme adına dini bir araç olarak kullanmaktan çekinmediğini bildiren Yorulmaz, “İki tarafın da gönüllü olarak birbirini kucakladığı modern dünyada medya ve dinin kesişmesi kaçınılmaz görünmektedir. Bu kaçınılmaz kesişim ise, iki farklı kavramı ortaya çıkarmaktadır” dedi. Yorulmaz bu kavramları şöyle açıkladı:
Dinî Medya (Religious Media/Religion Online):
Dini mesaj vermenin amaç, medyanın ise bir araç olmasıdır. Sadece internet söz konusu olduğunda religion online, genel olarak medya kastedildiğinde religious media kavramı kullanılmaktadır. Fakat iki durum da medyanın öz unsurlarının törpülenip dini mesajın öne çıkarıldığı uygulamaları ifade etmektedir. Örneğin broşür şeklinde sadece dini mesajların, temel dini bilgilerin, ibadet saatlerinin yer aldığı web siteleri; reklam, eğlence, dramatik müzik gibi unsurların kullanılmadığı dinî televizyon programları dinî medya uygulamalarıdır.
Medya Dini/Medyalaşmış Din (Mediated religion/online religion):
medya dini ise sanal dünyada ibadete çağıran, medyayı camii ve kilise gibi mabetlerin yerine ikame eden uygulamalardır. Bir diğer deyişle, dinin bireysel ve sosyal boyutlarının tümünün medya aracılığıyla gerçekleştiği, bir anlamda dinin medya aracılığıyla şekillendiği bir dinsel oluşum sürecidir. Sadece internet söz konusu olduğunda online religion, genel olarak medya kastedildiğinde mediated religion kavramı kullanılmaktadır Burada dini ve manevi tecrübelerin yaşanabileceği interaktif sanal bir ortam söz konusudur. Örneğin bir çok interaktif uygulama barındıran Evanjelik cemaatlerin web siteleri medyalaşmış din kapsamında değerlendirilmektedir. Bu tür sitelerde dua ve ibadet gibi dini ritüeller sanal ortamda yapılabilmektedir. Medya dini uygulamaları sayesinde bir Yahudi ağlama duvarına dua gönderebilmekte, bir Hıristiyan günah çıkarabilmekte ya da Tanrı ile mesajlaşabilmekte, bir Müslüman ise sanal hac uygulaması ile Kabe’yi ziyaret edebilmekte, yakınlarının mezarını sanal olarak ziyaret edip online Yasin ve Fatiha okutabilmektedir.
Hangisi araç: Medya mı yoksa Din mi?
Özetle modern dünyada medya ile dinin buluşması kaçınılmaz olarak gerçekleşen bir süreçtir. Topluma yön veren din ve medya gibi iki güç bir araya geldiğinde kaçınılmaz olarak bir güç mücadelesi de başlamaktadır. Bu mücadelenin can alıcı noktası ise, kimin kimi araç olarak kullandığıdır. Dinin araçsallaştığı durumlar medya dinini doğururken medyanın araçsallaştığı durumlar ise dini medyayı ortaya çıkarmaktadır.
Dini Medya Okuryazarlığı
Yorulmaz, bildirisinin sonuç kısmında, “medya dini” yaklaşımına karşı “dini medya okuryazarlığını” tavsiye etti.
Tüketici konumundaki kişilerin “medya dini” yaklaşımını yansıtan çalışmalardan uzak durarak bu tür yapımların sönmesini “dini medya okuryazarlığı” ile sağlayabileceğini vurgulayan Yorulmaz şunları söyledi:
“Artık insanlar, sadece medyadan etkilenmemekte aynı zamanda medyayı şekillendirmektedirler. Bu nedenle dini medya okur yazarlığı eğitimi verirken sahih bilgiye ulaşma, bilgiyi yorumlama, alt metin çözümleme gibi medyayı okuma boyutunun yanında sosyal medyada içerik paylaşma, hesap açma, bilgi paylaşma, mahremiyet gibi medyayı yazma boyutuna yönelik konular da ele alınmalıdır.
Dini medya okuryazarlığı eğitimi verebilecek kurum veya meslek grubu teşekkül etmedi
Dini medya okur yazarlığı eğitimi verebilecek bir kurum ya da meslek grubu da maalesef henüz teşekkül etmiş değildir. Eğitimin konusu medya ve din olduğu için doğal olarak muhataplar iletişim ve ilahiyat fakülteleri olmalıdır. Her iki disiplinden alana ilgi duyan akademisyenlerin çalışmaları ile bir medya ilmihali oluşturulmalı ve ortaya çıkan ilkeleri topluma ulaştırmanın yolları araştırılmalıdır. Akademik çalışmalar belirli bir olgunluğa eriştikten sonra ilahiyat fakültelerinde “Dini medya okur yazarlığı” dersleri müfredata dahil edilmeli, Diyanet İşleri Başkanlığı personeli ve MEB Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi/İHL meslek dersleri öğretmenlerine hizmet içi eğitim verilmeli ve anne-babalara yönelik seminerler düzenlenmelidir.