Değerlendirme: Mustafa Çuhadar
İletişim teknolojileriyle dinî içeriklerin buluştuğu alanlardan birini, medyada etkinlik gösteren kimseler oluşturuyor. Radyo ve televizyonlarda dinî sohbetleri yapanlar için kullanılan “tele vaiz”, “medya vaizi” ya da İsmihan Şimşek’in tabiriyle “Popstar vaizler”e ek olarak ağ bağlantılı iletişim teknolojilerine uyum sağlayan “sosyal medya vaizleri” bulunuyor. Hatta bir sektöre dönüştüğü ifade edilebilir. Sosyal medya vaizleri, popüler yayınların ilgisi kadar akademik çalışmaların da odak noktalarından birini oluşturuyor. Bu kapsamda Türkiye’deki sosyal medya vaizlerinin konu olarak ele alındığı ikisi yüksek lisans biri doktora olmak üzere lisansüstü üç çalışma bulunduğu görülüyor.[1] Değerlendirmesini yaptığım eserse Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) sosyal medya vaizlerini konu alıyor.
Yazar Muhammet Gündoğdu, ağ bağlantılı iletişim teknolojilerinin Müslüman tebliğcilere sunduğu imkânları temel alarak ABD’de yaşayan davetçilere odaklanıyor. Geniş bir sahayı kapsayan böylesi bir araştırmada, sınırlandırma gereğinden hareketle “sosyal medyadaki takipçi sayıları ile Youtube’daki görünürlüklerini” esas alarak yedi vaizin çalışmaya dahil edildiğini belirtiyor, yazar. Dolaysız gözlem ve dokümantasyon teknikleri aracılığıyla değerlendirmelerini ve tecrübelerini aktaran yazarın başvurduğu temel kavramlarsa davet, davetçi, tebliğ, temsil ve din dili (sf 9-21).
Kitabın birinci bölümünde İslam’ın ABD’deki tarihçesine temas ediliyor. İslam’ın ülkedeki ilk izlerinden, Beyaz Saray’daki ilk iftar ve Kur’an-ı Kerim nüshasından, İslam’a dair yazılan ilk eserden, ülkeye yapılan göçlerin ardından yapılan dinî faaliyetlerden, ilk ezan, ilk cami, ilk dernekten, dinî yapılardan ve bu tarihi serüvene Osmanlı Devleti’nin katkılarından söz ediyor. 11 Eylül’de yaşanan hadise sonrasında ABD’deki İslam karşıtlığının ulaştığı boyutları gözler önüne seren yazar, ardından Müslümanların ülkedeki varlıkları ve etkinleri hakkında bilgiler vererek konuyu sosyal medyaya getiriyor (sf 23-59).
Kitabın ikinci bölümüyse Müslüman sosyal medya vaizlerine ayrılmış. Yazarın eserine aldığı isimler Omar Suleiman, Nouman Ali Khan, Yasir Qadhi, Siraj Wahhaj, Shuaib Webb, Hamza Yusuf ve Yasmin Mogahed olmak üzere toplam yedi kişiden oluşuyor. Kitapta çoğunlukla söz konusu isimlerin hayatlarına, kariyerlerine, etkinliklerine temas ediliyor ve sonrasında da sosyal medyadaki görünürlüklerine ilişkin nicel veriler (sosyal medya hesapları ile Youtube sayfaları) paylaşılıyor. Buna göre söz konusu isimlerin milyonlarca görüntülemeye ulaşabilecek kadar yetkinlikleri bulunduğu aktarılıyor. Sosyal medya vaizlerinin din dili konusundaki farklılıkları ise temas edilen diğer konu (sf 63-113).
Eser, ABD’deki sosyal medya vaizleri hakkında bir giriş sadedinde ve daha kapsamlı çalışmaların yapılması gerektiğini ifade ediyor.
Kitabın Künyesi
Eserin Adı : ABD’deki Müslüman Sosyal Medya Vaizleri
Yazar : Muhammet Gündoğdu
Yayıncı : Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık
Baskı tarihi : 2023
Baskı yeri : İstanbul
[1] Kayseri, Z. (2019). Sosyal medya vaizliği: Amerika ve Türkiye Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi; Akçakaya, E. (2021). Sosyal Medya Vaizleri (Twitter Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi; Bora, N. (2023). Din Eğitiminin Referans Noktası Olarak Sosyal Medya Vaizliği: İstanbul Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi