Ondokuzmayıs Üniversitesi İletişim Fakültesi dergisinin son sayısında yayınlanan makalesinde Kocabay Şener, medyanın bireyler ve toplumlar üzerindeki etkisini Batı medyasındaki Doğu imgesi çerçevesinde ele aldı.
Kocabay Şener’in makalesinde şunlara yer verildi:
“Medya, toplumları nasıl algılayacağımıza karar verir”
“Medya en önemli temsil araçlarından biridir. Bireyleri, toplumları nasıl algılayacağımıza büyük ölçüde medya karar verir. Medyada yer alan haberlerde yeni bir gerçeklik ortaya konur ve izleyenlerin algıları bu gerçeklik üzerinden şekillenir. Bireylerin ve toplumların ‘öteki’ algısını da oluşturan medya içerikleridir. İnsanlık tarihinin en büyük karşıtlıklarından biri olan Doğu-Batı ayrışması günümüzde medya aracılığıyla sürmektedir.”
“Doğu-Batı ayrımı günümüzde medya üzerinden şekilleniyor”
“İnsanlık tarihinin en önemli ayrımlarından biri de bir ötekileştirme olan Doğu-Batı ayrımıdır. Olduğu varsayılan bu ayrım çeşitli yollarla önümüze çıkmakta, büyümekte, yerleşmekte ve yeniden üretilmektedir. Doğu-Batı ayrımının tarihsel kökenleri çok öncesine kadar götürülebiliyor olsa da günümüzde daha çok medya üzerinden şekillenir. Çok kapsamlı bir tanım olan medya birçok içerik üretir ve bu ürettikleri ile bireylerin, toplumların zihinlerini şekillendirir.”
“Doğu, Batı medyasında negatif anlamlarla temsil edilir”
“Doğu, Batı medyasının sahnesine mağdur ya da zalim olarak konuk olur. Doğu toplumlarına Batı medyasına konu olabilmesi için bir iç savaş, toplumsal çatışma, siyasi kriz ya da doğal afet yaşaması gerekir. Batılı okurlar sadece Doğu’nun olumsuz yönlerine tanık olarak zihinlerindeki Doğu imajının haklılığına inanırlar. Haberler, başka ülkelerde sıradan bir günün nasıl geçtiğini göstermezler ancak ne zaman bir karmaşa varsa o zaman bizim karşımıza haberler gelir.”
Batı dünyasında oryantalizmin temel amacı…
Batı dünyasının, Doğu dünyasını, özellikle İslami Doğu’yu betimlemede, var etmede ve temsil etmede kullandığı oryantalizmin temel amacı, Batı dünyasının Şark’a nasıl baktığını, onu nasıl algıladığını ve yorumlayıp yeniden ‘dolaşıma soktuğunu’ ele almaktadır.
Batı medyasında “Öteki” Doğu
“Medya birçok konuda bilgi ürettiği nesneyi ötekileştirir ancak uluslararası haber söylemi içinde bakıldığında burada Batı’nın Doğu hakkında ürettiği haberler göze çarpar. Bu çerçevede;
- Doğu, her zaman Batı’ya göre farklılaştırılarak, Batı ile arasındaki farklar vurgulanarak sunulur.
- Doğu ile ilgili haberlerde çatışma, siyasi bunalımlar, etnik ayrımcılık ve özellikle İslam vurgusu öne çıkar. - Verilen haberlerde “neden” ve “nasıl” sorularının yanıtları bulunmaz ve olayların tarihselliği ile ilgili bilgi verilmez.
- Haberlerde zaman zaman yerel kaynaklardan daha sık olarak Batılı kaynaklara yer verilir ve bu sayede Doğu susturularak Batı’nın onun adına konuşması sağlanır.”
“Şiddet içerikli haberlerde mutlaka İslam tanımlaması yapılıyor”
“Doğu ile ilgili haberlerde dikkat çeken özelliklerden biri de Doğu’ya atfedilmiş olan niteliklerin haberlerde kullanılmasıdır. Geleneksellik, otorite, devlete bağlılık, değişmezlik bunlardan bazılarıdır. Ayrıca Doğu ile ilgili haberlerde, eğer varsa, İslam unsuru mutlaka ön plana çıkarılır. Özelikle şiddetle ilgili olaylarda Müslüman ve İslam tanımlaması mutlaka yapılmakta ve Batı zihninde oluşmuş olan İslam ve şiddet ikilisi sürekli pekiştirilir.”
“Nasıl okunduğunuz önemlidir”
“Batı’yı bir göz olarak konumlandırdığımızda, öteki/doğu’lu olarak gözetlenerek yönlendirilen olmaktan uzaklaşıp, kendi “bakışı” olan ve “görüp yönlendiren” olmayı doğru bir dönüşümün de başlangıcını oluşturabilir. Nasıl okunduğumuz önemlidir. Nasıl okunacağımız ise nasıl yazıldığımız ile ilgilidir. Doğu’nun kendini başkalarının kalemine bırakmadan kendini kendisinin yazması gerekliliği artık ortadadır. Bu önerinin çok kolay olmadığı nettir ama imkansız da değildir.”
“Oryantalizm ve medya çalışmalarına ihtiyaç var”
“Akademik yazın alanında da ötekileştirme, oryantalizm ve medya çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle son dönemlerde ‘biz’ ve ‘onlar’ söylemlerinin dünya siyasetinde kendine yükselen bir hızda yer bulması medya içeriklerini de kuşku yok ki etkilemektedir. Bu sebeple hem küresel hem de ulusal medyada yer alan ötekileştirici, oryantalist ve self-oryantalist söylemlerin incelenmesi önem kazanmaktadır.”
Makalenin tamamını kaynağından okumak için lütfen tıklayınız.
Kocabay Şener’in makalesinde şunlara yer verildi:
“Medya, toplumları nasıl algılayacağımıza karar verir”
“Medya en önemli temsil araçlarından biridir. Bireyleri, toplumları nasıl algılayacağımıza büyük ölçüde medya karar verir. Medyada yer alan haberlerde yeni bir gerçeklik ortaya konur ve izleyenlerin algıları bu gerçeklik üzerinden şekillenir. Bireylerin ve toplumların ‘öteki’ algısını da oluşturan medya içerikleridir. İnsanlık tarihinin en büyük karşıtlıklarından biri olan Doğu-Batı ayrışması günümüzde medya aracılığıyla sürmektedir.”
“Doğu-Batı ayrımı günümüzde medya üzerinden şekilleniyor”
“İnsanlık tarihinin en önemli ayrımlarından biri de bir ötekileştirme olan Doğu-Batı ayrımıdır. Olduğu varsayılan bu ayrım çeşitli yollarla önümüze çıkmakta, büyümekte, yerleşmekte ve yeniden üretilmektedir. Doğu-Batı ayrımının tarihsel kökenleri çok öncesine kadar götürülebiliyor olsa da günümüzde daha çok medya üzerinden şekillenir. Çok kapsamlı bir tanım olan medya birçok içerik üretir ve bu ürettikleri ile bireylerin, toplumların zihinlerini şekillendirir.”
“Doğu, Batı medyasında negatif anlamlarla temsil edilir”
“Doğu, Batı medyasının sahnesine mağdur ya da zalim olarak konuk olur. Doğu toplumlarına Batı medyasına konu olabilmesi için bir iç savaş, toplumsal çatışma, siyasi kriz ya da doğal afet yaşaması gerekir. Batılı okurlar sadece Doğu’nun olumsuz yönlerine tanık olarak zihinlerindeki Doğu imajının haklılığına inanırlar. Haberler, başka ülkelerde sıradan bir günün nasıl geçtiğini göstermezler ancak ne zaman bir karmaşa varsa o zaman bizim karşımıza haberler gelir.”
Batı dünyasında oryantalizmin temel amacı…
Batı dünyasının, Doğu dünyasını, özellikle İslami Doğu’yu betimlemede, var etmede ve temsil etmede kullandığı oryantalizmin temel amacı, Batı dünyasının Şark’a nasıl baktığını, onu nasıl algıladığını ve yorumlayıp yeniden ‘dolaşıma soktuğunu’ ele almaktadır.
Batı medyasında “Öteki” Doğu
“Medya birçok konuda bilgi ürettiği nesneyi ötekileştirir ancak uluslararası haber söylemi içinde bakıldığında burada Batı’nın Doğu hakkında ürettiği haberler göze çarpar. Bu çerçevede;
- Doğu, her zaman Batı’ya göre farklılaştırılarak, Batı ile arasındaki farklar vurgulanarak sunulur.
- Doğu ile ilgili haberlerde çatışma, siyasi bunalımlar, etnik ayrımcılık ve özellikle İslam vurgusu öne çıkar. - Verilen haberlerde “neden” ve “nasıl” sorularının yanıtları bulunmaz ve olayların tarihselliği ile ilgili bilgi verilmez.
- Haberlerde zaman zaman yerel kaynaklardan daha sık olarak Batılı kaynaklara yer verilir ve bu sayede Doğu susturularak Batı’nın onun adına konuşması sağlanır.”
“Şiddet içerikli haberlerde mutlaka İslam tanımlaması yapılıyor”
“Doğu ile ilgili haberlerde dikkat çeken özelliklerden biri de Doğu’ya atfedilmiş olan niteliklerin haberlerde kullanılmasıdır. Geleneksellik, otorite, devlete bağlılık, değişmezlik bunlardan bazılarıdır. Ayrıca Doğu ile ilgili haberlerde, eğer varsa, İslam unsuru mutlaka ön plana çıkarılır. Özelikle şiddetle ilgili olaylarda Müslüman ve İslam tanımlaması mutlaka yapılmakta ve Batı zihninde oluşmuş olan İslam ve şiddet ikilisi sürekli pekiştirilir.”
“Nasıl okunduğunuz önemlidir”
“Batı’yı bir göz olarak konumlandırdığımızda, öteki/doğu’lu olarak gözetlenerek yönlendirilen olmaktan uzaklaşıp, kendi “bakışı” olan ve “görüp yönlendiren” olmayı doğru bir dönüşümün de başlangıcını oluşturabilir. Nasıl okunduğumuz önemlidir. Nasıl okunacağımız ise nasıl yazıldığımız ile ilgilidir. Doğu’nun kendini başkalarının kalemine bırakmadan kendini kendisinin yazması gerekliliği artık ortadadır. Bu önerinin çok kolay olmadığı nettir ama imkansız da değildir.”
“Oryantalizm ve medya çalışmalarına ihtiyaç var”
“Akademik yazın alanında da ötekileştirme, oryantalizm ve medya çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle son dönemlerde ‘biz’ ve ‘onlar’ söylemlerinin dünya siyasetinde kendine yükselen bir hızda yer bulması medya içeriklerini de kuşku yok ki etkilemektedir. Bu sebeple hem küresel hem de ulusal medyada yer alan ötekileştirici, oryantalist ve self-oryantalist söylemlerin incelenmesi önem kazanmaktadır.”
Makalenin tamamını kaynağından okumak için lütfen tıklayınız.
